Odszkodowanie
Tak jak zostało to już szerzej opisane w artykułach poprzedzających, odszkodowanie ma za zadanie wyrównanie poniesionych strat majątkowych. Niekiedy trudno jednak obliczyć jego wysokość, szczególnie gdy sprawa dotyczy szkody powstałej na osobie, a nie na mieniu. Jest to o tyle istotne zagadnienie, że to na poszkodowanym ciąży główny obowiązek wykazania szkody. Zgodnie z art. 6 k.c. „Ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne”. Niemniej w przypadkach ubezpieczeń OC, na ubezpieczycielach także spoczywają pewne zobowiązania. Dobrze znać swoje prawa w tym względzie. Dalsze przepisy kodeksu dotyczące umowy ubezpieczenia, jak również ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r., nr 11, poz. 66 z późn. zm.) oraz ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. nr 124, poz. 1152 z późn. zm.), wprowadzają regulacje odmienne od ogólnych zasad prawa cywilnego, uwzględniające rozwiązanie specyficzne dla umowy ubezpieczenia, a mianowicie że to sam dłużnik (ubezpieczyciel) weryfikuje w specjalnym postępowaniu zasadność roszczenia wierzyciela. Jest to tzw. postępowanie likwidacyjne.
Niemniej jednak to nadal na poszkodowanym ciąży obowiązek zgłoszenia szkody i wskazania wszelkich znanych czy dostępnych dowodów w sprawie, umożliwiających obliczenie odszkodowania. Co zatem składa się na wysokość odszkodowania? Co trzeba przedłożyć zakładowi ubezpieczeń? Kiedy odszkodowanie można uznać za odpowiednie? Stosownie do art. 444 § 1-3 k.c.:
Art. 444. § 1. W razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia naprawienie szkody obejmuje wszelkie wynikłe z tego powodu koszty. Na żądanie poszkodowanego zobowiązany do naprawienia szkody powinien wyłożyć z góry sumę potrzebną na koszty leczenia, a jeżeli poszkodowany stał się inwalidą, także sumę potrzebną na koszty przygotowania do innego zawodu. § 2. Jeżeli poszkodowany utracił całkowicie lub częściowo zdolność do pracy zarobkowej albo jeżeli zwiększyły się jego potrzeby lub zmniejszyły widoki powodzenia na przyszłość, może on żądać od zobowiązanego do naprawienia szkody odpowiedniej renty.
§ 3. Jeżeli w chwili wydania wyroku szkody nie da się dokładnie ustalić, poszkodowanemu może być przyznana renta tymczasowa.
Przywołany przepis stanowi fundament dochodzenia roszczeń za szkodę powstałą na osobie. Podkreśla on w swojej dyspozycji, że naprawa obejmuje wszelkie wynikłe koszty, nie tylko wymienione w zdaniach następnych. Zatem odnośnie leczenia, należy przedstawić ubezpieczycielowi odpowiednią dokumentację medyczną, paragony i faktury za zakupione lekarstwa lub sprzęt medyczny, rachunki za opiekę czy zabiegi i rehabilitację, jeżeli były niezbędne i odpłatne. Należy uwzględnić też koszty dojazdów, a niekiedy także inne zindywidualizowane koszty. Przy utraconych zarobkach potrzebne mogą być dokumentacja księgowa, PIT-y roczne, deklaracje miesięczne, wyjaśnienia ze strony księgowej. Dla celów dowodowych przydatne mogą być notatki policyjne z miejsca wypadku, dokumenty ze sprawy karnej, decyzje ZUS czy Powiatowego Zespołu ds. Orzekania o Niepełnosprawności, jak również fotografie, nagrania czy zeznania świadków.
Każda sprawa wymaga indywidualnego rozpatrzenia, stąd dobrze skonsultować się najpierw ze specjalistą, aby nie pominąć żadnej istotnej kwestii. Umiejętność dokładnego oszacowania szkody, jej wykazania/udowodnienia i dochodzenia wymaga dużej wiedzy i wielu lat praktyki. Czasem różnice między środkami przyznanymi początkowo, a po odwołaniu się od decyzji mogą sięgać bardzo dużych, wielotysięcznych kwot pieniędzy.