Porady eksperta

Wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu

Przepis rangi ustawowej, tj. art. 3052 § 2 k.c., stanowi jedynie, że  wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu powinno być „odpowiednie”. Nie ma jednak żadnych ustawowych wskazówek jak określić wysokość tego wynagrodzenia. W realiach konkretnej sprawy wymaga to wiedzy fachowej w zakresie wyceny wartości prawa służebności przesyłu. Kwestią istotną jest, ażeby Państwa sprawę oceniła i prowadziła kompetentna osoba bowiem zarówno operaty szacunkowe, sporządzane przez wewnętrznych specjalistów przedsiębiorstw przesyłowych, jak również opinie, sporządzane na potrzeby postępowania sądowego, w istotnym zakresie zaniżają wartość określanego prawa służebności przesyłu. Z doświadczenia wskazać możemy, że najczęściej wycena wartości służebności przesyłu odbiega, na niekorzyść właściciela nieruchomości, od rynkowej jej wartości. W takiej sytuacji przydatna jest wiedza w zakresie orzecznictwa Sądu Najwyższego, doktryny prawnej oraz piśmiennictwa, które kreują kierunki i standardy  sposobów wyceny wartości służebności przesyłu. 
Uznaje się zasadniczo, że z uwagi na brak ustawowych „wskazówek”, według których należy ustalić wysokość wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu zasadnie przyjmuje się stosowanie per analogiam osiągnięć dorobku orzecznictwa i doktryny dotyczących wynagrodzenia należnego właścicielowi nieruchomości obciążonej za ustanowienie służebności drogi koniecznej. Wynagrodzenie powinno być zatem proporcjonalne do stopnia ingerencji w treść prawa własności, uwzględniać wartość nieruchomości i w takim kontekście mieć na względzie straty właściciela z uszczuplenia prawa własności. 
Wynagrodzenie powinno być ustalone każdorazowo indywidualnie i dostosowane do okoliczności, w tym zakresu, charakteru i trwałości obciążenia, jego uciążliwości, wpływu na ograniczenie korzystania z nieruchomości przez właściciela i zmniejszenia jej wartości. Wynagrodzenie, w zasadzie, powinno być jednorazowe. Jest to zatem jedno wynagrodzenie ustalone przy uwzględnieniu wszystkich czynników wpływających na jego wysokość i mające równoważyć w całości konsekwencje trwałego obciążenia nieruchomości. Wynagrodzenie powinno być uzależnione od zakresu ograniczeń własności, który zależy od takich czynników jak rozmiar nieruchomości, jej przeznaczenie, rodzaj, usytuowanie czy sposób korzystania przez przedsiębiorcę. 
Zakres ograniczeń służebności, wynika z przepisu art. 3051 k.c. który wskazuje, że prawo służebności wiąże się z obciążeniem nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej. Polegać ono jednak będzie nie tylko na prawie korzystania przez przedsiębiorcę w oznaczonym zakresie z cudzej nieruchomości, w zakresie niezbędnym do zapewnienia prawidłowego funkcjonowania urządzeń przesyłowych, ale przede wszystkim, na znoszeniu istnienia na nieruchomości urządzeń przesyłowych i obowiązku dostosowania, przez właścicieli nieruchomości, swoich zamierzeń do ograniczeń wynikających z posadowienia urządzenia. 
Najistotniejszymi, z punktu widzenia prawa własności, negatywnymi konsekwencjami posadowienia urządzenia przesyłowego są ograniczenia w zabudowie oraz utrata wartości całej nieruchomości, które również powinny być uwzględniane przy wycenie wartości służebności, na co wskazują orzeczenia Sądu Najwyższego.
W kontekście konkretnej sprawy biegły powinien rozważyć ponadto perspektywę rozwoju nieruchomości, która równie istotnie może wpływać na utratę wartości nieruchomości wskutek posadowienia na niej urządzeń przesyłowych. 
Podsumowując, uszczerbek podlegający kompensacie, to różnica pomiędzy wartością nieruchomości z obciążeniem, wynikającym z posadowienia urządzeń przesyłowych, oraz nieruchomości bez tego obciążenia, dlatego warto zwrócić uwagę żeby wynagrodzenie za ustanowienie służebności przesyłu zawierało rekompensatę za cały uszczerbek związany z obciążeniem nieruchomości, a zatem wynagrodzenie za współkorzystanie z nieruchomości w pasie służebności jak również odszkodowanie za utratę wartości całej nieruchomości.